1. TEFSİR ANABİLİM DALI

Tefsir, Kur’an’ın en doğru şekilde açıklanmasını hedefleyen bir ilimdir. Bilindiği gibi Kur’an’ın ilk açıklayıcısı Hz. Peygamber’dir (sav). Bu görev kendisine bizzat Yüce Allah tarafından verilmiştir. Onun ashabı da gerek ondan aldıkları bilgileri ve gerekse kendi anlayışlarını daha sonraki nesle aktarmışlardır. Onların akabinde gelenler de aynı duyarlılıkla davranmış, öncekilerden aldıkları bilgilere ilavelerde bulunarak genişlettikleri bu müktesebatı kendilerinden sonra gelenlere intikal ettirmişlerdir. Zamanla Kur’an Tarihi, Ulûmu’l-Kur’ân, Tefsir Usulü, Tefsir Tarihi gibi Kur’an ve onun tefsiri ile ilgili pek çok ilim dalı ortaya çıkmıştır. Tefsirler başlangıçta rivayet tefsirleri olarak telif edilmiş, daha sonraları yeni biçimler alarak dirayet tefsiri şeklinde gelişmiştir. Hatta yazarlarının eğilimlerine göre dilbilim, fıkıh, kelam, tasavvuf, felsefe, doğa bilimleri vb. alanlarda yoğunlaşan tefsirler de kaleme alınmıştır. Son yıllarda ise Kur’an’da belli bir konu ile ilgili ayetlerin geniş bir şekilde değerlendirildiği konulu tefsir çalışmaları ve kavramsal incelemeler yapılmaya başlanmıştır.

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Dalı, 31 Ocak 1950 tarihinde Muhammed Tayyip Okiç’in (ö.1977) hadis profesörü olarak atanması ve bir yıl sonra tefsir derslerinin de sorumluluğunun kendisine verilmesiyle akademik faaliyetlerine başlamıştır. Okiç, aynı zamanda Dogmatik İlimler Kürsüsü Başkanlığı görevini üstlenmiştir. Tefsir derslerinde Okiç’e, 1960 yılına kadar öğretim görevlisi Hasan Hüsnü Erdem (ö.1961) eşlik etmiştir. 1955 yılında kürsüye asistan olarak atanan Ahmet Hamdi Savlu (ö.1997) girmiştir. Savlu askerlik sonrası tekrar göreve iade edilmemiştir. 1956 yılında İsmail Cerrahoğlu (ö.2022) ve 1965 yılında Süleyman Ateş, kürsüye asistan olarak katılmıştır.

Okiç’in 1966 yılında Fakülteden ayrılmasıyla Tefsir Kürsüsü Başkanlığı, İsmail Cerrahoğlu’na devredilmiştir. 1969 yılında Demirhan Ünlü’nün (ö.2003) Kur’an-ı Kerim dersi okutmanı olarak atanmasıyla birlikte bu ders de Tefsir Kürsüsüne dahil edilmiştir. Bu tarihten önce Kur’an-ı Kerim dersi, Kur’an ve İslam Dini Esasları adı altında Kelam Kürsüsüne bağlı bulunmaktaydı. Tefsir Kürsüsüne 1971 yılında Orhan Karmış (ö.2001), 1977 yılında Mevlüt Güngör (ö.2013), 1979 yılında Salih Akdemir (ö.2014) ve Şevki Saka (ö.2019), 1983 yılında Mehmet Paçacı, 1984 yılında Halis Albayrak, 1986 yılında İdris Şengül ve Ömer Özsoy, 1987 yılında Ahmet Nedim Serinsu, 1992 yılında Mehmet Akif Koç ve 2003 yılında Esra Gözeler asistan olarak katılmıştır. Asistan/araştırma görevlisi kadrosunda göreve başlayan hocalarımızın tamamı profesörlük dahil akademik unvanlarını Fakültemizde almışlardır. 2009 yılında Hasan Yücel, 2017 yılında Tuba Haşimoğlu ve 2021 yılında Enes Furkan Onur kürsüye araştırma görevlisi olarak katılmıştır. Hasan Yücel 2018 yılında doktorasını tamamlamış ve 2022 yılında doçent unvanını edinmiştir.

Kürsüye 2013 yılında Mesut Okumuş, 2018 yılında ise İsmail Çalışkan dahil olmuştur. 27.01.2025 tarihi itibarıyla Mehmet Paçacı kürsüye yeniden intisap etmiştir.

Kur’an-ı Kerim Okuma ve Tecvid dersleri Demirhan Ünlü ile birlikte Tefsir Anabilim Dalı hocalarımız tarafından verilmiştir. Bu dersi vermek üzere 2013’te Mehmet Akın, 2014’de Murat Oltulu ve 2015’de Ayşe Karakaya öğretim görevlisi kadrosunda istihdam edilmiştir. Akın, bütünleşik doktorasını tamamlayarak 2016 yılında doktora unvanını almış, 2024 yılında da doçent olmuştur. 2022 yılında Murat Oltulu, 2023 yılında Ayşe Karakaya doktor unvanlarını elde etmiştir. 2022 yılında Kur’an-ı Kerim Okuma ve Kıraat İlmi Anabilim Dalı kurulmuştur.

Tefsir Kürsüsünün idaresini devam ettiren İsmail Cerrahoğlu’nun 1973 yılında Londra’da bulunması ve 1976-1978 yılları arasında Erzurum İslami İlimler Fakültesi Dekanlık görevini yürütmesi sürecinde, Tefsir Kürsüsü Başkanlığı görevini Süleyman Ateş üstlenmiştir. Fakülteye intikalinden itibaren uzun yıllar başkanlığı devam ettiren İsmail Cerrahoğlu’nun 1 Ocak 1996 tarihinde emekli olmasının ardından Tefsir Anabilim Dalı Başkanlığı görevini Salih Akdemir (1996-1999), Mevlüt Güngör (1999-2002) ve yeniden Salih Akdemir (2002-2014) üstlenmiştir. Akdemir’in vefatı üzerine bu görevi Halis Albayrak devralmıştır (2014-2020). Albayrak’ın ardından Mehmet Akif Koç, Anabilim Dalı başkanlığını yürütmüştür (2020-2024). İsmail Çalışkan, Anabilim Dalı Başkanlığı görevini 30.12.2024 tarihinde devralmıştır.

Kürsüde görev almış olan Fuat Sezgin 1953, Orhan Karmış 1982, Süleyman Ateş 1983 ve Mevlüt Güngör 2006, Ömer Özsoy 2006 yılında kürsüden ayrılmışlardır. İsmail Cerrahoğlu 1996, Şevki Saka 2007, Halis Albayrak ve Ahmet Nedim Serinsu 2022 yılında kürsüden emekli olmuşlardır.

Bologna Bilgi Sistemi-Tefsir (Yüksek Lisans)
Bologna Bilgi Sistemi-Tefsir (Doktora)

2. TEFSİR ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYELERİ

Prof. Dr. İsmail ÇALIŞKAN (Anabilim Dalı Başkanı)
Prof. Dr. İdris ŞENGÜL
Prof. Dr. Mehmet PAÇACI
Prof. Dr. Mesut OKUMUŞ
Prof. Dr. Mehmet Akif KOÇ
Prof. Dr. Esra GÖZELER
Doç. Dr. Hasan YÜCEL
Doç. Dr. Mehmet AKIN
Öğr. Gör. Dr. Murat OLTULU
Öğr. Gör. Dr. Ayşe KARAKAYA
Ar. Gör. Tuba KARAŞAHİN
Ar. Gör. Enes Furkan ONUR