1. HADİS ANABİLİM DALI
A. Ü. İlâhiyat Fakültesi 1949 yılında kurulduğunda Hadis, Tefsir ve Fıkıh dersleri öncelikle okutulması gereken temel İslâm bilimleri olarak düşünülmüş böylece, Hadis disiplini, İlâhiyat Fakültesi’nin temel bilimleri arasında yer almıştır. 1949-1950 ders yılında Hadis dersi, ikinci yarıyıldan itibaren okutulmaya başlanmış ve bugüne kadar önemini koruyan bir bilim dalı olarak varlığını sürdürmüştür.
Fakülte’nin ilk yıllarından itibaren ders düzeyinde okutulmakta olan Hadis, daha sonra “Hadis Kürsüsü” şekline dönüştürülmüş ve bu kürsünün başına 17 Mayıs 1961 tarihinde Prof. Muhammed Tayyib Okiç getirilmiştir. Yüksek Öğretim Kurumu’nun teşekkülünden sonra ise “Hadis Anabilim Dalı” olarak bu alandaki eğitim- öğretim faaliyetlerine devam etmiştir.
Hadis dersi, 1953-1954 ders yılında yeni bir düzenleme ile III. sınıfta 2 saat ve IV. sınıfta 4 saat olmak üzere “Hadis” adı altında okutulmuştur. 1982 yılında yeniden yapılanmaya gidilmiş ve bu çerçevede Hadis derslerinin ağırlığı ve dağılımı da değişmiştir. Bu yıldan itibaren, Hadis dersinin I. sınıfta 4, II. sınıfta 9, III. sınıfta 4 saat olmak üzere toplam 17 saat okutulduğu görülmektedir. 1992 yılından itibaren ders saatleri azaltılarak, I. Yarıyılda 3, II. Yarıyılda 4, III. Yarıyılda 4 ve IV. Yarıyılda 2 saat olmak üzere toplam 13 saate indirilmiştir. 1998 yılında yapılan değişiklikle birlikte Hadis dersinin programdaki yeri, daha önceki dönemlere nispetle oldukça gerilemiştir. Bu yıldan itibaren İlahiyat Fakültesi lisans programında hadis dersi toplam 6 saate düşürülmüş, İlahiyat Fakültesi İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenliği programında ise tek bir yarıyılda sadece 2 saat okutulmaya başlanmıştır.
Hadis bilimi, İlâhiyat Fakültesi’nin kuruluşundan itibaren Temel İslâm Bilimleri arasında yer almıştır. Bu bakımdan, okutulan Hadis derslerinin içeriği oldukça geniş tutulmuş ve Hadis biliminin tüm alanlarına ilişkin konular program elverdiği ölçüde okutulmuştur. Hadis Usûlü dersleri ve bu alandaki araştırmalar, Hadis metodolojisinin temel kavramlarının ana kaynaklara dayalı olarak ortaya konması ile birlikte, Hadis Usûlü problemlerinin tespit ve çözümüne de ağırlık verilmiştir. Bu alandaki çalışmaların ilk örneği Hadis Kürsüsü’nün kurucusu M. Tayyib Okiç (Prof.) tarafından verilmiştir. Okiç, “Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler” isimli eserinde Hadis Usûlü’nün problemlerine özlü bir şekilde temas etmiştir. Bu eser, akademik araştırmalarda aranan vasıflara uygun olarak, sadece rivayet tekniklerinin kullanılması açısından değil, aynı zamanda yeni fikirlerin üretilmesi bakımından da önemli bir başlangıç olmuştur.
Fakültemizde 1969 yılına kadar görevini sürdüren M. Tayyib Okiç, kendi ilmî araştırmalarının yanı sıra, ileride Hadis ilimleri sahasında Türkiye’de yapılacak çalışmaların ilk temsilcileri olacak asistanların Fakülte’ye intisabını sağlamıştır. Bunlardan ilki olan Talat Koçyiğit (Prof. Dr.), Hadis Tarihi ve Hadis Usûlü alanlarında çalışmalar yapmış bir bilim adamıdır. Hadis Tarihi, Hadis Usûlü ve Hadis Istılahları gibi eserleri Fakültemizde ve diğer fakültelerde ders kitabı olarak okutulmuştur. Mehmed S. Hatiboğlu (Prof. Dr.), ortaya koyduğu araştırma ve fikirleriyle Hadis kaynaklarını sorgulayabilen ilmî bir zihniyetin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Mehmed S. Hatiboğlu’nun zeminini hazırladığı söz konusu ilmî zihniyet, Fakültemiz Hadis araştırmalarının temel karakterini oluşturmakta, bu çerçevede, Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora seviyesinde yapılan derslerde ve araştırmalarda ülke çapında dikkate değer çalışmalar ortaya konmaktadır.
Fakültenin yarım asrı geçen tarihinde Hadis alanında gerçekleştirilen lisansüstü çalışmalar uzunca bir süre klasik hadis konularının tespit ve tanıtımına yönelik olmuştur. Analitik ve eleştirel bakış açısıyla yapılan araştırmalar ise daha çok bu alanın problemlerini sorgulama yönünde bir seyir takip etmiştir. Son on beş- yirmi yılda ise, çalışmalar daha çok problematiğe ve yöntem arayışlarına kaydırılmıştır. Dinî kültürün önemli bir parçasını oluşturan Hadis tarihi, literatürü ve metinlerinin, bilimsel anlayışla nasıl değerlendirilebileceği; bu değerlendirmenin hangi kavramsal ve kuramsal sistemle yapılabileceği konusu bu sürecin temel özelliğini oluşturmaktadır. Bu anlayışın, Yüksek Lisans ve Doktora öğrencileriyle yapılan tartışmalarla olgunlaştırılması ayrıca hedeflenmektedir.
Hadis Anabilim Dalında Prof. Dr. Ali DERE, Prof. Dr. Kamil Çakın, Prof. Dr. M. Emin Özafşar, Prof. Dr. Bünyamin Erul, Doç. Dr. M. Emin Eren, Doç. Dr. Suat Koca, Ar. Gör. Dr. Recep G. Göktaş ve Ar. Gör. Dr. Münevver Tiyek çalışmalarına devam etmektedirler.
Bologna Bilgi Sistemi-Hadis (Yüksek Lisans)
Bologna Bilgi Sistemi-Hadis (Doktora)
2. HADİS ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYELERİ
Prof. Dr. Ali DERE (Anabilim Dalı Başkanı)
Prof. Dr. Kamil ÇAKIN
Prof. Dr. Mehmet Emin ÖZAFŞAR
Prof. Dr. Enbiya YILDIRIM
Prof. Dr. Bünyamin ERUL
Doç. Dr. Suat KOCA
Doç. Dr. Muhammet Emin EREN
Ar. Gör. Dr. Recep Gürkan GÖKTAŞ
Ar. Gör. Dr. Münevver TİYEK