1. İSLÂM HUKÛKU ANABİLİM DALI
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde İslam Hukuku Kürsüsü (Anabilim Dalı), 31.10.1949 tarihinde Ord. Prof. Ahmet Esat Arsebük tarafından kurulmuştur. Fakültenin kurucu dekanı da olan Arsebük, III. sınıfa haftada iki saat İslam hukuku derslerine girmiştir. İslam Hukuku Kürsüsü 1952-1957 yılları arasında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Ord. Prof. Sabri Şakir Ansay tarafından yönetilmiştir. Devam eden yıllar içerisinde kürsü başkanlığını Prof. Dr. Şakir Berki (1958-1961), Prof. Dr. M. Tayip Okiç (1961-1968), Prof. Dr. Mehmet Taplamacıoğlu (1968-1971) ve Prof. Dr. Tavit et-Tancî yürütmüştür. 1973-1974 öğretim yılında öğretim süresinin beş yıla çıkarılmasıyla kürsü Tefsir-Hadis Bölümüne bağlanmıştır.1974-1979 yılları arasında kürsü başkanlığını Prof. Dr. Neşet Çağatay sürdürmüştür. Doç. Dr. Abdulkadir Şener 1979 yılından itibaren yürütmeye başladığı bölüm başkanlığı görevini, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ne tayin edildiği 1984 yılına kadar devam ettirmiştir. Görevi devralan Doç. Dr. M. Esat Kılıçer emekli olduğu 1995 yılına kadar kürsü başkanı olarak görev yapmıştır. 1995 yılında anabilim dalı başkanlığı görevini Doç. Dr. İbrahim Çalışkan üstlenmiş ve aynı yıl İslam Hukuku Profesörlüğüne atanmıştır.
İslam Hukuku Anabilim dalında halen anabilim dalı başkanı Prof. Dr. Osman TAŞTAN, Doç. Dr. Oğuzhan TAN, Doç. Dr. Fetullah YILMAZ, Dr. Öğr. Üyesi Hadi Ensar CEYLAN, Öğr. Gör. Dr. Hatice ALSAÇ, Ar. Gör. Kamil ÇALIŞKAN ve Ar. Gör. Gamze ARSLAN görev yapmaktadır.
İslâm Hukuku, dinin pratik hayata ilişkin hükümlerini belirli delillere ve kaynaklara dayanarak ortaya koyan ve böylece ferdin dinî hak ve yükümlülüklerini bilmesini sağlayan bir bilimdir. İslâm Hukuku temelde ilahî vahye dayanmakla birlikte oluşumunda insanî unsurlara da (içtihatlar, kamu yararı, adetler vb.) yer vermiştir. İslâm Hukuku aynı zamanda İslâm’ın itikadî, vicdanî, metafizik yönlerinin dışında kalan nesnel kurallarını saptamayı hedefleyen bir bilimdir. Bu nesnel kuralların hemen hepsi doğrudan ya da dolaylı olarak insanların canlarının, akıllarının, dinî inançlarının, mallarının ve namuslarının korunmasını amaçladığı gibi insan hakları, hürriyet, eşitlik, adalet gibi hukukun değişmeyen genel ilkelerini, kuram ve uygulama bazında ön plana çıkarmaya çalışır.
İslâm Hukuku belirli bir milletin kültürünün bir parçası olmadığı için zamanla birçok millet tarafından benimsendiği gibi Türkler tarafından da benimsenmiştir. Türkler, asırlar boyu İslâm Hukuku’nu uygulamışlar ve ondan her yönüyle etkilenmişlerdir. İslâm Hukuku’nun Türkler tarafından uzun süre uygulanması, Türk kültür ve medeniyet tarihinin daha doğru ve gerçekçi şekilde anlaşılması için İslâm Hukuku alanında akademik düzeyde araştırmalar yapılması ihtiyacını doğurmaktadır. Fakültemiz lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde İslâm Hukuku’nun çeşitli alanları ile ilgili verdiği dersler ve yürüttüğü tez çalışmaları ile İslâm düşünce tarihinin daha iyi bilinmesine ve anlaşılmasına katkılarda bulunmaktadır.
Fakültemiz, İslâm Hukuku Anabilim Dalı’nda sürdürülen faaliyetlerle öğrencilere aktarılması gereken genel kültür yanında İslâm Hukuk tekniğini, yöntemlerini, tarihini, felsefesini, yöntem ve yorum farklılıklarından doğan farklı içtihatları genel amacına uygun olarak öğrencilerine öğretmeyi ve onları bilimsel anlamda iyi yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca lisans düzeyindeki mezuniyet tezleri ile öğrencilere bilimsel araştırma tekniklerini ve uygulamalarını öğretmeye çalışmaktadır.
Anabilim Dalımızda yapılan akademik çalışmalarda gözettiğimiz amaçlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
·Fıkıh ilminin İslâmî ilimler arasındaki yeri ve pratik hayattaki karşılığı bakımından öneminin belirtilmesi
·Fıkıh ilminin, hukuk tarihimize intikal eden kurumlarının incelenmesi
·Kur’an ile sünnete dayanarak tesis edilen İslâm Hukuku külliyatına dair bilgilerin aktarılması
·İslâm Hukukunun aslî ve fer’î kaynaklarının incelenmesi
·İslâm Hukuku kaynaklarında yer alan genel ilkeler ve Hz. Peygamber’in uygulamaları ışığında gerçekleşen içtihatların analiz edilmesi ve değerlendirilmesi
·İslâm Hukuku literatürünün araştırılması
·İslâm Hukukunun gözettiği maslahatların tayin edilmesi
·İslâm Hukuku ve modern hukuk arasında mukayeseli çalışmaların yapılması
Fakültemiz İslâm Hukuku Anabilim Dalı İslâm Hukuku, İslâm Hukuk Usulü, İslâm Dini Esasları, Mukayeseli İslâm Hukuku, Kur’ân Hükümleri ve Modern Hukuk, İslâm Hukuk Metinleri gibi dersleri lisans düzeyinde okutmaktadır. Kur’an ve Hukuk, İslam Hukuku Metodolojisi, İslâm Hukuk Tarihi, İslam Hukukunun Asıl Kaynakları, İslâm Hukukunun Yardımcı Kaynakları, Oryantalistlerin İslâm Hukukuna Yaklaşımları, İslâm Borçlar Hukukunun Genel Teorisi, İslâm Aile Hukukunun Genel Teorisi, İslâm Ceza Hukukunun Genel Esasları gibi dersler ise yüksek lisans ve doktora düzeyinde okutulmaktadır.
Bologna Bilgi Sistemi-İslam Hukuku (Yüksek Lisans)
Bologna Bilgi Sistemi-İslam Hukuku (Doktora)
2. İSLÂM HUKÛKU ANABİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYELERİ
Prof. Dr. Osman TAŞTAN (Anabilim Dalı Başkanı)
Doç. Dr. Oğuzhan TAN
Doç. Dr. Fetullah YILMAZ
Dr. Öğr. Üyesi Hadi Ensar CEYLAN
Öğr. Gör. Dr. Hatice ALSAÇ
Ar. Gör. Kamil ÇALIŞKAN
Ar. Gör. Gamze ARSLAN